ZSUIP - Innowacja pedagogiczna

Innowacja

Innowacja pedagogiczna: ?Tutor - wychowawca w szkole?

Data rozpocz�cia: 1 wrze�nia 2014r.

Data zako�czenia: 31 sierpnia 2017r.

Autorzy innowacji:

M.Budzy�ski ?Autorskie Licea Artystyczne i Akademickie we Wroc�awiu

J. Traczy�ski ?Kolegium Tutor�w we Wroc�awiu

Innowacja dostosowana do potrzeb Zespo�u Szk� Us�ug i Przedsi�biorczo�ci
w P�ocku przez nauczycieli: Henryk Cichecki, Karola Danielak, Aldona Stegenta, El�bieta W�adyniak, Artur Lewandowski, Stanis�aw Domachowski

Bibliografia:

1) podstawowa

M. Buber: Ja i Ty. Wyb�r pism filozoficznych, Warszawa 1992

V.E.Frankl: Wola sensu, Warszawa 2010

lub

V.E.Frankl: Cz�owiek w poszukiwaniu sensu, Warszawa 2009

T.Widstrand: Porozumienie bez przemocy czyli j�zyk �yrafy w szkole, Warszawa 2008

T.Stoltzfus: Sztuka zadawania pyta� w coachingu, Cieszyn 2012

2) uzupe�niaj�ca

J.Korczak: Pisma wybrane, t.I-IV, Warszwa 1978

J.Majewska-Opie�ka: Logodydaktyka.Droga rozwoju, Sopot 2013

W.R.Miller, St.Rollnick: Wywiad motywuj�cy, Krak�w 2010

M.�yli�ska: Neurodydaktyka, Toru� 2013

ks.J.Tarnowski: Jak wychowywa�? Barykada czy dialog?, Warszawa 2009

ks.J.Tarnowski: Jak wychowywa�? Wczoraj, dzi�, jutro, Warszawa 2009

ks.J.Tarnowski: Jak wychowywa�? W �wiecie paradoks�w, Warszawa 2009

K.Robinson: Uchwyci� �ywio�, Krak�w 2012

K.Robinson: Oblicza umys�u, Krak�w 2010

A.Murzyn: Wok� Kena Robinsona kreatywnego my�lenia o edukacji, Krak�w 2013

L.Cian: System zapobiegawczy �w. Jana Bosko, Warszawa 2001

OPIS ZASAD INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ

I.Wprowadzenie

Tutoring wychowawczy jako metoda pracy pedagogicznej opiera si� przede wszystkim
na interakcji (wsp�dzia�aniu) w procesie wychowawczym mi�dzy nauczycielem i uczniem. W zwi�zku z powy�szym praca t� metod� wymaga porzucania przez nauczyciela ?metod? b�d�cych w sprzeczno�ci z podmiotowo�ci� tej relacji i nieustannego okre�lenia si� wobec - proces�w potocznie uto�samianych z wychowaniem, kt�re tw�rcom pedagogiki dialogu s� obce. Do proces�w tych nale�y, m.in.:

Tresura

To rodzaj oddzia�ywania na ludzi oparty na �wiadomym lub nie�wiadomym za�o�eniu,
�e mamy prawo zmusi� wychowanka ( i nie tylko wychowanka) do pewnych sposob�w zachowania si�, stosuj�c wobec niego przymus, kt�ry polega na gro�bie kary albo obietnicy nagrody. Post�powanie to przynosi skutki, pozorne, kr�tkotrwa�e i powierzchowne, nie si�ga bowiem g��bokich warstw psychiki ludzkiej.

Administrowanie

Administrowanie charakteryzuje si� ch�odem urz�dowym, oficjalno�ci�. Ostatecznie jego g��wnym celem jest nie tyle dobro cz�owieka, ile raczej osi�gni�cie zewn�trznego celu. Skrajne administrowanie prowadzi do manipulacji lud�mi. Administrator my�li sobie: ?nic mnie nie obchodzi, co kto prze�ywa ? to i to ma by� zrobione, bo jak nie??. Wychowawca natomiast pyta si�: ?jak oni to prze�ywaj� i co powinienem uczyni�, �eby prze�ywali lepiej, jak w tym celu z nimi post�powa�, bez wzgl�du na to, czy to doprowadzi do osi�gni�cia danej czynno�ci zewn�trznej, czy nie??. Je�li nie doprowadzi to trudno, b�dziemy mo�e razem ?bici? razem b�dziemy si� broni�, ale celem naszym jest wsp�lne, autentyczne zmienianie siebie, a nie cel administratora realizowany wszystkimi dost�pnymi �rodkami? (J.Tarnowski).

Trening

Zmierza do uzyskania maksymalnej sprawno�ci w okre�lonej dziedzinie za pomoc� planowo powtarzanych �wicze� o wzrastaj�cym stopniu trudno�ci. Wa�n� rol� pe�ni w sporcie, obs�udze maszyn, sporadycznie w psycho i socjoterapii. Trening ma charakter techniczny, sprawno�ciowy, obejmuje okre�lon� dziedzin�, a nie ca�ego cz�owieka i nie da si� uto�sami� z wychowaniem.

Moralizowanie

Oddzia�ywanie s�owne b�d� przez sugesti�, b�d� na drodze perswazji, tzn. apelowania
do motyw�w. Moralizator zapytany o metody wychowawcze odpowie: ?Ja mu stale t�umacz�, upominam, gro�� i nic nie pomaga?. Moralizowanie przynosi niekiedy skutek odwrotny
do zamierzonego.

Uprzedmiotowienie

Takie my�lenie o edukacji i wychowaniu w spos�b krytyczny charakteryzuje Janusz Tarnowski w :? Jak wychowywa�? Barykada czy dialog? (Warszawa 2009, s. 19). ?Kszta�towanie osobowo�ci. Taki w�a�nie tytu� nosi broszura zawieraj�ca sprawozdanie z prze�biegu obrad II Konferencji Pedagog�w Kraj�w So�cjalistycznych, kt�ra odby�a si� w Berlinie w dniach 12-16 sierpnia 1974 r. Tematem jej by�o ?kszta�to�wanie wszechstronnie rozwini�tej osobowo�ci socja�listycznej?. A oto tytu�y niekt�rych wyg�oszonych referat�w: Pedagogika i kszta�towanie osobowo�ci socjalistycznej (W. N. Stoletow), Badanie procesu kszta�towania osobowo�ci socjalistycznej - g��wne zadanie pedagogiki marksistowsko - leninowskiej (G. Neuner), Problemy kszta�towania osobowo�ci w socjalistycznej szkole (M. Cipro). Ale tego rodzaju uj�cie procesu wychowania nie jest wy��czn� w�a�ciwo�ci� pedagogiki marksistowskiej. Tak�e bowiem w Elementarzu rodziny katolickiej czytamy: ?Wychowywa� to nie tylko rozwija�... rozum, lecz kszta�towa� ca�ego cz�owieka, a wi�c r�wnie� jego serce i jego charakter? (Stimpflel984).

W podobnym kierunku id� autorzy publikacji pt. Podstawy psychologii dla nauczycieli, gdzie cz�� druga nosi tytu�: Przedmiot oddzia�ywa� na�uczyciela - ucze� (Strelau i in. 1975, 85).

Takie sposoby uj�cia wychowania, do�� jeszcze rozpowszechnione, nie s� dzi�
do przyj�cia.

Degraduj� one niejako wychowanka do roli biernego przedmiotu i opie�raj� si�
na w�tpliwym za�o�eniu, �e tylko on potrzebuje przekszta�caj�cego oddzia�ywania, bez czego jakoby mo�e obej�� si� wychowawca.

Pami�tam ilustracj� w jakim� starym czasopi�mie, przedstawiaj�c� ar�tyst� rze�bi�cego pos�g. Podpis pod fotografi� informowa� czytelnika: ?Wspania�e zadanie wychowawcy. Nie porywa mnie jednak ?poezja? por�wnywania wychowawcy do rze�biarza, a tym bardziej wychowanka do martwej bry�y. Wszak jest to m�ody, ale �ywy i wolny cz�owiek. Od jego wsp�dzia�ania zale�y w znacznym stopniu powodzenie procesu wychowawczego. Nie mo��na go uwa�a� za materia�, tworzywo do jakiej� obr�bki. Niezb�dna jest �ywa, autentyczna ��czno�� mi�dzy nim a wychowawc�, kt�r� mo�emy nazwa� dialogiem.?

1.Za�o�enia pedagogiczne innowacji

Innowacja:?Tutor ? wychowawca w szkole? jest budowana na za�o�eniach pedagogiki personalno-egzystencjalnej (pedagogiki dialogu). Jej tw�rc� jest ks. prof. Janusz Tarnowski. Pedagogika ta opiera si� na my�li filozoficznej Martina Bubera, Jacquesa Maritaina, Viktora Frankla, oraz my�li pedagogicznej Janusza Korczaka. Pedagogika dialogu wymaga od nauczyciela wychowawcy rezygnacji ze stereotypowej roli opartej na zarz�dzaniu, sterowaniu, manipulacji i egzekwowaniu na rzecz porozumienia z wychowankiem, wsp�odczuwania z nimi i wsp�pracy; rezygnacji z roli ?posiadacza? prawdy fachowo pouczaj�cego ?z g�ry? na rzecz uwa�nego s�uchacza skoncentrowanego na osobie (wychowanku) i staraj�cego si� zrozumie� niepowtarzalno�� cz�owieka, jego skomplikowan� osobowo��, jego zale�no�� od okoliczno�ci i warunk�w, w kt�rych �yje.

Nauczyciel-wychowawca-tutor pracuj�cy t� metod�, zachowuje w�a�ciw�
i niekwestionowan� w procesie pedagogicznym funkcj� kompetentnego pedagoga, kt�ry rozumie, �e warunkiem skuteczno�ci jego oddzia�ywania jest przede wszystkim znalezienie wsp�lnej p�aszczyzny porozumienia z wychowankiem, mianowicie cz�owiecze�stwa ? jedynego i wystarczaj�cego �r�d�a bezwarunkowego szacunku cz�owieka do cz�owieka. Jest �wiadomy tego, �e w sobie i w dziecku ma widzie� pe�noprawn� istot� ludzk�. Nie jest bowiem wychowanek jak ?dziecko, kt�re kiedy� b�dzie cz�owiekiem, ale jak cz�owiek, kt�ry jeszcze jest dzieckiem.? (J. Korczak).

Proces pedagogiczny realizuje si� zatem w interakcji cz�owiek ?cz�owiek; jest ca�okszta�tem sposob�w i proces�w pomagaj�cych istocie ludzkiej, zw�aszcza przez interakcj�, urzeczywistnia� i rozwija� swoje cz�owiecze�stwo. [J.Tarnowski: ?Jak wychowywa�??]

Nauczyciel dzia�a si�� autorytetu, bo obcy jest mu ?autorytet? si�y. Dzia�a skutecznie, mimo �e nie konfrontacyjnie, uzyskuje akceptacj� wychowanka, a nie budzi oporu. Temu celowi s�u�� cztery kategorie: autentyczno��, dialog, spotkanie i zaanga�owanie.

2.Uzasadnienie wprowadzenia innowacji.

Metoda tutoringu tradycyjnie kojarzona jest ze szkolnictwem angielskim
i ameryka�skim w szczeg�lno�ci w sferze dydaktyki. Od 18 lat wykorzystywana w pracy wychowawczej w Autorskich Liceach Artystycznych i Akademickich ALA we Wroc�awiu i Cz�stochowie a od 5 lat r�wnie� w 30 szko�ach publicznych we Wroc�awiu oraz publicznych i niepublicznych w Gnie�nie, Warszawie, Malborku, Zalesiu G�rnym, Tczewie, Ciechanowie, Siechnicach i P�ocku. W zakresie dzia�a� wychowawczych jest to oryginalny dorobek pedagogiczny o�rodka wroc�awskiego. Innowacja realizowana w naszej szkole czerpie z do�wiadcze� i wsparcia nauczycieli pracuj�cych t� metod� we Wroc�awiu, Warszawie i P�ocku i odwo�uje si� do sprawdzonych rozwi�za� przede wszystkim szk� wroc�awskich.

W ramach godz. z art. 42 ust. 2 Karty Nauczyciela grupa tutor�w prowadzi�a pilota�owo zaj�cia w roku szkolnym 2012/13 w jednej z klas ZSZ nr 4. Efekty s� obiecuj�ce
i zauwa�alne przez ca�� spo�eczno�� szko�y.

II.Cele innowacji

1.U uczni�w i nauczycieli:

1) zwi�kszenie poczucia bezpiecze�stwa psychicznego,

2) zmniejszenie poziomu zachowa� agresywnych.

2. U ucznia wzrost:

?? samodzielno�ci;

?? odpowiedzialno�ci (w tym za proces w�asnej edukacji);

?? zdolno�ci do podejmowania decyzji;

?? systematyczno�ci i samodyscypliny;

?? umiej�tno�ci wyboru drogi �yciowej i budowania plan�w �yciowych;

?? umiej�tno�ci realizowania przyj�tych plan�w i pokonywania trudno�ci;

?? umiej�tno�ci samodzielnego uczenia si� ;

?? samoakceptacji i poczucia w�asnej warto�ci;

?? otwarto�ci i �yczliwo�ci dla innych oraz wzrostu poziomu zaufania;

?? odwagi w formu�owaniu i g�oszeniu w�asnych pogl�d�w;

?? umiej�tno�ci tw�rczego samodzielnego my�lenia;

?? tolerancji (akceptacji dla innych zachowa� i pogl�d�w);

?? poszanowania dla pracy innych;

?? umiej�tno�ci zgodnej wsp�pracy (pracy w grupie);

?? wra�liwo�ci na losy innych i odpowiedzialno�ci z tym zwi�zanej.

3. U nauczyciela rozw�j umiej�tno�ci:

?? �ycia w postawie dialogu z zachowaniem szacunku dla cz�owiecze�stwa ka�dej osoby, oraz zmiany podstawy autorytetu nauczyciela, tj. rezygnacji z autorytetu ?nadanego?, wynikaj�cego z pe�nionej funkcji, na rzecz autorytetu osobowo�ci;

?? nawi�zywania i budowania dobrych relacji mi�dzyludzkich;

?? porozumiewania si� bez przemocy;

?? tworzenia strategii (plan�w) dalekich i bliskich;

?? elastyczno�ci w realizacji plan�w;

?? poszukiwania rozwi�za� w oparciu o analiz� przyczyn i skutk�w;

?? rozwijania postawy wsp�odczuwania;

?? zachowania w�asnej autentyczno�ci w profesjonalnym realizowaniu zada�;

?? bycia konsekwentnym z zachowaniem elastyczno�ci w sytuacjach, kt�re tego wymagaj�;

?? dostosowywania wymaga� do mo�liwo�ci ucznia;

?? oddawania inicjatywy, (podejmowanie decyzji) i odpowiedzialno�ci w r�ce podopiecznego;

?? nierygorystycznej systematyczno�ci;

?? wra�liwo�ci na istnienie granic i umiej�tno�ci ich stawiania;

?? pe�nienia funkcji rzecznika praw podopiecznego w szkole;

?? wyznaczania odpowiednich granic swojej odpowiedzialno�ci za podopiecznego.

4.U rodzic�w:

- zwi�kszenie zaufania do nauczycieli i szko�y,

- zwi�kszenie gotowo�ci do wsp�pracy w obszarze spe�niania opieki nad dzieckiem,

- zwi�kszenie zaanga�owania rodzic�w w �ycie szko�y,

- zwi�kszenie umiej�tno�ci pedagogicznych.

III.Organizacja innowacji

Przewiduje si� �cie�k� realizacji tutoringu wychowawczo-rozwojowego, polegaj�c� na utworzeniu dla wybranego oddzia�u (klasy) zespo�u wychowawczego, gdzie jeden z nauczycieli ? tutor�w pe�ni funkcj� wychowawcy koordynatora zespo�u wychowawczego. Do zada� wychowawcy ? koordynatora nale�y:

1) prowadzenie dokumentacji pedagogicznej (dziennik lekcyjny klasy, arkusze ocen, wypisywanie �wiadectw),

2) kontrola spe�niania obowi�zku nauki,

3) spotkania (1raz w miesi�cu) z ca�� klas�,

4) spotkania z nauczycielami ? tutorami koordynuj�ce ich prac� (w zale�no�ci od potrzeb),

5) koordynowanie procedury wyboru i zmiany tutora dla ca�ej klasy,

6) wystawienie oceny z zachowania po konsultacji z tutorem ucznia,

7) ni�ej wymienione zadania tutora ?cz�onka klasowego zespo�u wychowawczego.

Do zada� nauczyciela tutora ? cz�onka klasowego zespo�u wychowawczego nale�y:

1) praca indywidualna z uczniami i rodzicami (2-5 uczni�w),

2) podejmowanie temat�w zwi�zanych z obowi�zkowo�ci� i zachowaniami ucznia,

3) prowadzenie dziennika zaj�� indywidualnych.

Uczniowie klas, w kt�rych realizowana jest innowacja maj� obowi�zek uczestniczenia w zaj�ciach przewidzianych innowacj�. Proces wyboru i zmiany tutora opisuje ?Procedura wyboru i zmiany tutora? (za�. nr 1). Uczniowie wybieraj� nauczyciela ? tutora z listy nauczycieli, kt�rzy wyrazili zgod� na uczestnictwo w innowacji. Ucze� lub tutor mog� wnioskowa� do wychowawcy ? koordynatora o potrzebie zmiany tutora. Procedura zmiany tutora powinna si� dokona� w przeci�gu tygodnia i od dnia ustania wsp�pracy z dotychczasowym tutorem.

Czas indywidualnej, bezpo�redniej pracy z uczniem wynosi� b�dzie w u�rednieniu

1 godzin� w miesi�cu.

Wsp�praca tutora z uczniem ma charakter poufny i funkcjonuje tylko w relacji tutor ? ucze� ? rodzice.

Zasada poufno�ci nie obowi�zuje nauczyciela ? tutora w przypadkach, gdy ucze� (podopieczny) wszed� w konflikt z prawem lub podejmuje dzia�ania ryzykowne, zagra�aj�ce zdrowiu lub �yciu. Zadaniem nauczyciela ? tutora jest przede wszystkim motywowanie, udzielanie wsparcia oraz budowanie umiej�tno�ci interpersonalnych i spo�ecznych podopiecznego. Tutor nie podejmuje si� zada� psychologa lub psychoterapeuty.

Do zada� tutora w odniesieniu do konkretnego ucznia nale�y:

1) u�o�enie z uczniem planu pracy na semestr w formie spisanej umowy (kontraktu);

2) monitorowanie post�p�w i sytuacji ucznia w ci�gu semestru;

3) cotygodniowe spotkania z uczniem (w tym jedno w miesi�cu co najmniej 30-40 minutowe);

4) podsumowanie wraz z uczniem wykonania przez niego planu pracy na koniec semestru (roku), z zainspirowaniem ucznia do autorefleksji;

5) prowadzenie dokumentacji tutorskiej (Dziennik zaj��: ?Kontrakt tutorski?, ?Procedura wyboru i zmiany tutora?

6) sprawozdanie i autorefleksja tutora na koniec semestru;

8) uczestnictwo w spotkaniach zespo�u tutorskiego (w ramach Tutorskiej Akademii Umiejetno�ci);

9) indywidualne spotkania z rodzicami (opiekunami) w obecno�ci swoich podopiecznych
(co najmniej 3 razy w ci�gu roku);

10) spotkania z tutorem-konsultantem.

Innowacja przewidziana jest na okres trzech lat , co jest uzasadnione d�ugo�ci� cyklu kszta�cenia w szkole ponadgimnazjalnej oraz mo�liwo�ci� obserwacji proces�w zachodz�cych w trakcie jej trwania. Praca tutor�w b�dzie monitorowana
przez opiekuna merytorycznego innowacji w trakcie indywidualnych i grupowych spotka� zespo�u tutorskiego, r�wnie� w ramach dzia�a� Tutorskiej Akademii Umiej�tno�ci, b�d�cej form� wsparcia i wymiany do�wiadcze�. Przewiduje si� trzy spotkania w semestrze pracuj�cych tutor�w z opiekunem merytorycznym innowacji oraz konsultacje on-line.

IV.Zak�adane efekty dzia�alno�ci innowacyjnej

Zwi�kszenie poczucia bezpiecze�stwa w szkole
Zmniejszenie zachowa� ryzykownych
Rozpoznanie przez uczni�w uzdolnie� i predyspozycji, co owocuje dobrym zaplanowaniem dalszej drogi edukacyjnej i zawodowej
Dobre relacje mi�dzy wszystkimi podmiotami w szkole
Zintegrowanie wszystkich �rodowisk w szkole(nauczycieli, uczni�w, rodzic�w i pracownik�w administracji i obs�ugi) budowanie wsp�lnoty ucz�cej si�
i wspieraj�cej si�, wsp�lnoty ludzi okazuj�cych sobie bezwarunkowy szacunek wed�ug zasady g�oszonej przez Janusza Korczaka ?(?) da� dziecku (cz�owiekowi) ca�� yczliwo�� jaka mu si� nale�y, niezale�nie od zas�ug czy win, zalet czy przywar?.